Γενικά

Τα τελευταία χρόνια οι ελεύθερα αυτόνομοι παρασυρόμενοι πλωτήρες μέτρησης προφίλ έχουν εξελιχθεί σε μια αναπόσπαστη και απαραίτητη πλατφόρμα για την παρακολούθηση των ωκεανών, την επιστήμη της δυναμικής του κλίματος και της κλιματικής αλλαγής. Έχοντας εν ενεργεία ένα μεγάλο δίκτυο περίπου 3.500 πλωτήρων, το διεθνές πρόγραμμα Argo αποτελεί σήμερα την πρώτη παγκόσμια υποδομή in-situ παρακολούθησης των ωκεανών στην ιστορία της ωκεανογραφίας. Σήμερα οι 3500 ενεργοί ελεύθερα παρασυρόμενοι πλωτήρες καταγράφουν προφίλ θερμοκρασίας και αλατότητας από την επιφάνεια των ωκεανών του πλανήτη μέχρι τα 2.000 μέτρα. Τα δεδομένα μεταφέρονται μέσω δορυφόρου τόσο σε πραγματικό χρόνο για τις επιχειρησιακές ανάγκες της επιστημονικής έρευνας, όσο και σε δεύτερο χρόνο μετά από προσεκτικό έλεγχο και ανάλυση της ποιότητας τους για την έρευνα και την παρακολούθηση της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, οι πρόσθετοι βιοχημικοί αισθητήρες, οι οποίοι πρόσφατα έχουν ενσωματωθεί σε κάποιους από τους πλωτήρες, δίνουν μια μεγάλη ευκαιρία για τους επιστήμονες να μελετήσουν επιπλέον τη δυναμική του οικοσυστήματος .

Η επιτυχία σε μια τέτοια μεγάλη επιχείρηση θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο μέσα από ένα πολύ υψηλό βαθμό διεθνούς συνεργασίας. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα, μέσω της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), είναι επίσημα μέλος της νέας Ευρωπαϊκής Ερευνητικής Υποδομής Euro - Argo. Αυτό θα επιτρέψει την συμμετοχή της χώρας στον ενεργό συντονισμό και στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνεισφοράς στο διεθνές πρόγραμμα Argo καθώς και οφέλη από  τη λειτουργία 800 περίπου πλωτήρων που θα παράσχουν μια ενισχυμένη κάλυψη στις ευρωπαϊκές περιφερειακές θάλασσες. Οι προσπάθειες για την παρακολούθηση των ελληνικών θαλασσών με τη χρήση πλωτήρων τύπου Argo έχουν ήδη αρχίσει από τον Ιούνιο του 2010 όταν η ομάδα επιχειρησιακής ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ πόντισε ένα τέτοιο πλωτήρα στο Κρητικό πέλαγος συλλέγοντας εβδομαδιαία προφίλ θερμοκρασίας και αλατότητας .

Κατά τη διάρκεια του 2012 η έναρξη της Ελληνικής Υποδομής ΑΡΓΩ, χρηματοδοτούμενη από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), ξεκίνησε να συμβάλει στην ενίσχυση της παρακολούθησης του Αιγαίου και Ιονίου πελάγους καθώς και την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου γενικότερα. Το επιχειρησιακό σχέδιο δράσης της ελληνικής υποδομής ΑΡΓΩ περιλαμβάνει την αγορά και την ανάπτυξη ενός επαρκούς αριθμού πλωτήρων για τα επόμενα 5 χρόνια καλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο τις ανάγκες παρακολούθησης ολόκληρης της περιοχής. Παράλληλα θα μεριμνήσει με δράσεις για την ενίσχυση του δικτύου και την προώθηση της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της επιστημονικής έρευνας. Δεδομένου ότι είναι ένα μέρος της Ευρωπαϊκής Υποδομής, η Ελληνική ΑΡΓΩ θα συμμετέχει στο μελλοντικό σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην κατεύθυνση αυτή, το ΕΛΚΕΘΕ έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο αρμόδιων ελληνικών επιστημονικών ομάδων κυρίως από πανεπιστήμια και ερευνητικά Ινστιτούτα που αποτελούν το Ελληνικό δίκτυο χρηστών Argo. Αυτές οι διαφορετικές ομάδες θα χρησιμοποιούν Argo δεδομένα για ατμοσφαιρικές και θαλάσσιες προγνώσεις, κλιματικές μελέτες καθώς και για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Αναμένεται ότι η Ελληνική ομάδα χρηστών Argo θα αυξηθεί περαιτέρω ώστε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της σχετικά με την επιστημονική αξιοποίηση των δεδομένων Argo και τη συνεργασία μεταξύ των Ελλήνων επιστημόνων. Επιπλέον, προβλέπεται ότι η δημιουργία της EA ERIC θα αυξήσει την αλληλεπίδραση του ελληνικού δικτύου με την ευρωπαϊκή και διεθνή επιστημονική κοινότητα ARGO στο εγγύς μέλλον.

Το Ελληνικό δίκτυο αυτόνομων παρασυρόμενων πλωτήρων θα καταγράψει  για πρώτη φορά συνεχή προφίλ των φυσικών και βιοχημικών παραμέτρων για τις ελληνικές θάλασσες. Η χρήση αυτών των δεδομένων θα έχει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη, όπως τη πιο ολοκληρωμένη έρευνα των διεργασιών της θάλασσας και των αλληλεπιδράσεων που την διέπουν, τη συλλογή αξιόπιστων in-situ δεδομένων για την πρόβλεψη των επιχειρησιακών μοντέλων και την παροχή πληροφοριών ζωτικής σημασίας για τη μελέτη του κλίματος. Εκτός όμως από το επιστημονικό ενδιαφέρον το δίκτυο θα δώσει επιπλέον κοινωνικοοικονομικά οφέλη δεδομένου ότι θα αναβαθμίσει την πρόβλεψη για την ασφάλεια στη θάλασσα, την παρακολούθηση της ρύπανσης, την παρακολούθηση των αλιευτικών δραστηριοτήτων και τέλος τη διαχείριση και την προστασία του σχεδιασμού της παράκτιας ζώνης για τη δημιουργία μιας αποτελεσματικής θαλάσσιας και παράκτιας υποδομής.

Η Ελληνική Υποδομή ΑΡΓΩ χρηματοδοτείται από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας , το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).